Πίστη, ἀσθένεια, ἐξουσία καί ἰατρική ἐπιστήμη

Άκολουθεῖ κείμενο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου καί Νισύρου κ. Ναθαναήλ πού δημοσιεύθηκε ἀρχικά στό 56ο τεῦχος (σελίδες 4-6) τοῦ ἠλεκτρονικοῦ περιοδικοῦ Νῆσος Κῶς μετά ἀπό πρόσκληση τοῦ ἐκδότη κ. Ζαχαρία Κουζούκα.

Πολλή συζήτηση ἔχει γίνει τούς τελευταίους μῆνες γιά τό ἐάν πρέπει νά ὑπακούσουμε στόν νόμο τοῦ κράτους καί νά δεχθοῦμε τούς ἐπιβαλλόμενους περιορισμούς καί τίς ἀναγκαῖες ρυθμίσεις γιά νά ἀποφύγουμε αὔξηση τῶν κρουσμάτων καί τῶν θανάτων πού προκαλεῖ ἡ ἐνσκύψασα ἀσθένεια.

Ἀπάντηση, σέ αὐτή τή συζήτηση, μᾶς δίνει ἡ Ἁγία Γραφή. Ἄς θυμηθοῦμε τήν ξεκάθαρη ἀπόκριση τοῦ Κυρίου ὅταν οἱ μαθητές τῶν Φαρισαίων, προσπαθώντας νά τόν «μπερδέψουν» καί νά ἐκτεθεῖ, τόν ρώτησαν ἐάν πρέπει νά πληρώνουν φόρους στό ρωμαϊκό κράτος, πού ἡγέτη εἶχε τόν αὐτοκράτορα. Ὁ Κύριός μας ζήτησε ἕνα ἀπό τά νομίσματα μέ τά ὁποῖα πλήρωναν τόν φόρο. Τοῦ ἔδωσαν ἕνα ρωμαϊκό νόμισμα πού ἔφερε τήν εἰκόνα τοῦ Καίσαρα, δηλαδή τοῦ αὐτοκράτορα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, πιθανότατα τοῦ Τιβερίου. Πολύ ἁπλά, δίχως δισταγμό, ὁ Κύριος εἶπε: «ἀφοῦ τό νόμισμα ἔχει τήν εἰκόνα τοῦ Καίσαρα νά δώσετε στόν Καίσαρα ὅ,τι τοῦ ἀνήκει καί στόν Θεό, ἐπίσης, ὅ,τι τοῦ ἀνήκει». Γιά νά καταλάβουμε τή σημασία τοῦ λόγου τοῦ Κυρίου πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ἀφ᾿ ἑνός ὁ Καίσαρας θεωροῦσε τόν ἑαυτό του θεό καί ἀφ᾿ ἑτέρου τό νά εἰκονίζεται κάποια μορφή σέ νόμισμα, σέ ἔργο τέχνης, σέ χειρόγραφο, σέ τόπο λατρείας, στό σπίτι σου κ.λπ. ἦταν αὐστηρότατα ἀπαγορευμένο ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ. Μέ τά λόγια του, λοιπόν, ὁ Κύριος κινδύνευε νά κατηγορηθεῖ ὅτι δέχεται τόν Καίσαρα ὡς θεό, κάτι πού εἶναι ἐντελῶς ἐξωφρενικό, καί ὅτι παραμερίζει τή δεύτερη ἀπό τίς δέκα ἐντολές πού λέει: «οὔ ποιήσεις σεαυτῷ εἴδωλον».

Παρά ταῦτα ὁ Κύριος δέν δίστασε οὔτε στιγμή νά ξεκαθαρίσει ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ σχέση μας μέ τήν ἐξουσία, καί μάλιστα μέ τή ρωμαϊκή πού εἶχε κατακτήσει τή γῆ τοῦ Ἰσραήλ, καί ἀπερίφραστα δηλώνει ὅτι πρέπει νά τήν ἀναγνωρίζουμε καί νά τῆς ἀποδίδουμε τήν ὀφειλόμενη τιμή.

Γνωρίζουμε πόσο μεγάλος εἶναι ὁ σεβασμός τῆς Ἁγίας Γραφῆς πρός τούς ἰατρούς. Πολλοί στίχοι τοῦ 38ου κεφαλαίου τοῦ βιβλίου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού ὀνομάζεται Σοφία Σειράχ ἀναφέρονται στή στάση μας ἀπέναντί τους. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι τό κεφάλαιο αὐτό ξεκινᾶ μέ τή φράση «τίμα ἰατρόν». Σέ μετάφραση ὁλόκληρος ὁ πρῶτος στίχος τοῦ κεφαλαίου μᾶς λέει: «νά ἀποδίδεις στόν ἰατρό τίς τιμές πού τοῦ ἀνήκουν, γιατί κι αὐτόν ὁ Κύριος τόν ἔχει ὁρίσει στό λειτούργημά του». Καί συνεχίζει ὁ ἑπόμενος στίχος: «ὁ Ὕψιστος δίνει στόν ἰατρό τή γνώση νά γιατρεύει καί μέ δῶρα τόν ἀνταμοίβει ὁ βασιλιᾶς». Διαπιστώνουμε κι ἐδῶ ὅτι ἡ πίστη μας δέν ἀπορρίπτει τήν ἐξουσία οὔτε ἀκυρώνει τίς ἀποφάσεις της, ὅταν μάλιστα εἶναι πρός ὄφελος τῶν πολιτῶν. Στή συνέχεια σημειώνει ὅτι δέν πρέπει νά παραμελοῦμε τίς ἀρρώστιες μας, ἀλλά νά προσευχόμαστε στόν Κύριο νά τίς γιατρέψει, νά καθαρίζουμε τήν καρδιά μας ἀπό τήν ἁμαρτία, νά κάνουμε θυσίες καρπῶν, νά καλοῦμε τόν ἰατρό, πού ὁ θεός τοῦ ἔχει ἀναθέσει τό ἔργο τῆς θεραπείας μας, καί νά δεχθοῦμε ὅτι σέ κάποιες περιπτώσεις ἡ θεραπεία μας, κατά παραχώρηση τοῦ Θεοῦ, εἶναι στά χέρια τῶν ἰατρῶν.

Τόν σεβασμό μας πρός τήν ἐξουσία ζητοῦν ὁ ἀπόστολος Παῦλος καί ὁ ἀπόστολος Πέτρος. Ὁ μέν πρῶτος γράφει στήν ἐπιστολή πού στέλνει πρός τούς Ρωμαίους ὅτι «κάθε ἄνθρωπος ὀφείλει νά ὑποτάσσεται στίς ἀνώτερες ἐξουσίες, γιατί δέν ὑπάρχουν ἐξουσίες παρά ἀπό τόν Θεό· κι αὐτές οἱ ἐξουσίες πού ὑπάρχουν ἔχουν τεθεῖ ἀπό τόν Θεό», ὁ δέ δεύτερος στήν Α΄ ἐπιστολή του συμβουλεύει τούς παραλῆπτες: «νά ὑπακούετε σέ κάθε ἀνθρώπινη ἐξουσία γιά χάρη τοῦ Κυρίου εἴτε εἶναι ὁ αὐτοκράτορας, ἐπειδή εἶναι ὁ ἀνώτατος ἄρχοντας, εἴτε οἱ τοπικοί διοικητές». Καί ὁ ἀπόστολος καταλήγει: «ὅλους νά τούς τιμᾶτε· νά ἀγαπᾶτε τούς ἀδελφούς σας χριστιανούς· νά σέβεστε τόν Θεό· νά τιμᾶτε τόν αὐτοκράτορα».

Μέ αὐτές τίς προτροπές ἀπό τήν Ἁγία Γραφή ἔζησαν αἰῶνες τά πιστά μέλη τῆς Ἐκκλησίας.

• Μέ σεβασμό πρός τούς ἰατρούς, καί μάλιστα σέ μία ἐποχή πού οἱ Ἕλληνες, γιά παράδειγμα, ὑποτιμοῦσαν τούς ἰατρούς γιατί νόμιζαν ὅτι ἐργάζονται μόνο μέ τά χέρια καί ὄχι μέ τό πνεῦμα. Εἶναι συγκλονιστικός ὁ στίχος «ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ» ἀπό τή Σοφία Σειράχ (κεφ. 38, στίχος 6), πού σημαίνει: ὁ Θεός «ἔδωσε στούς ἀνθρώπους τήν ἐπιστήμη, δηλαδή τήν ἱκανότητα νά γνωρίζουν καλά τίς τεχνικές θεραπείας, ὥστε νά τόν δοξάζουν μέ τά θαυμαστά ἔργα Του».
• Μέ πίστη πρός τόν Θεό καί ἀγάπη πρός τόν συνάνθρωπο. Στήν πνευματική ζωή δέν ὑπάρχουν μαγικές καί αὐτόματες λύσεις. Καθένας μας, μέ τίς ἁμαρτίες καί τίς ἀδυναμίες του, πρέπει νά βρεῖ τόν τρόπο νά ἀγαπήσει τόν συνάνθρωπό του καί ἔτσι θά βρεῖ τόν δρόμο γιά νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό.
• Μέ ὑπακοή πρός τόν Θεό καί τήν ἐξουσία πού Αὐτός ὅρισε νά μᾶς προστατεύει καί νά μᾶς κυβερνᾶ, ἐφόσον αὐτή δέν τοῦ στερεῖ τή δυνατότητα τῆς σωτηρίας.

Πλῆθος ἁγίων μας ἦταν ἰατροί. Σύγχρονο παράδειγμα εἶναι ὁ Ἅγιος Λουκᾶς Ἀρχιεπίσκοπος Κριμαίας τῆς Οὐκρανίας, πού ἦταν πιστός, ἄνθρωπος προσευχῆς, σταύρωνε τούς ἀσθενεῖς του πρίν τούς χειρουργήσει, ἀλλά πουθενά στόν βίο του δέν καταγράφεται ὅτι δέν μελετοῦσε ἤ ὅτι δέν ἐνημερωνόταν γιά τήν ἐπιστήμη του ἤ ὅτι προσπαθοῦσε νά θεραπεύσει μόνο μέ τήν ἁγιότητά του. Φυσικά, ὁ Ἅγιος Λουκᾶς ἦταν πιστός καί γι᾿ αὐτό τόν ἐμπιστευόμαστε, καί πολύ ὀρθά πράττουμε. Μποροῦμε ὅμως νά ὑποστηρίξουμε ὅτι αὐτοί πού σήμερα μᾶς δίνουν τή μία ἤ τήν ἄλλη συμβουλή, πού δέν μᾶς ἀρέσει, ἔχουν τήν ἐξουσία τους κατά παράβαση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καί δέν πράττουν τό θέλημά Του; Σέ καμία περίπτωση!

Μᾶς εἶναι πολύ γνωστοί οἱ βίοι τῶν συγχρόνων Ἁγίων. Ὅλοι τους, παρά τήν ἁγιότητά τους, παρά τό ὅτι τούς σκέπαζε ἡ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί παρά τό ὅτι αὐτοί ἔκαναν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ μέ κάθε τρόπο, ἦταν βαρύτατα ἄρρωστοι. Μάλιστα, εἶχαν πολύ σοβαρές καί ἐπικίνδυνες ἀσθένειες. Καί στούς ἰατρούς πήγαιναν καί ὑπακοή ἔκαναν καί στόν Θεό προσεύχονταν γιά νά τούς ἐνισχύσει καί νά τούς δώσει ὑπομονή.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ὑπομονετικά ζοῦσε μέ τήν ἀσθένειά του. Ζητοῦσε ἀπό τόν Κύριο νά τόν θεραπεύσει καί μόνο ὅταν ἔλαβε ἀπό τόν Θεό τό μήνυμα ὅτι πρέπει νά τήν ὑπομείνει σταμάτησε νά τό κάνει. Δέν ντρέπεται ὅμως νά μᾶς πεῖ γιά τίς προσπάθειες καί τίς παρακλήσεις του νά τόν θεραπεύσει ὁ Θεός. Μήπως ὅμως ἐνῶ ζητοῦσε θεραπεία ἀπό τόν Θεό ἀδιαφοροῦσε γιά τίς συμβουλές τῶν ἰατρῶν; Πιθανότατα μάλιστα, ὁ εὐαγγ. Λουκᾶς τόν συνόδευε καί μέ τήν ἰδιότητα τοῦ ἰατροῦ. Ἄς θυμηθοῦμε τίς ἰατρικές ὁδηγίες πού δίνει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στόν μαθητή του Τιμόθεο: τόν συμβουλεύει μέ πολύ ἀγάπη νά μήν πίνει πολύ νερό, ἀλλά λίγο κρασί γιά νά ἀντιμετωπίζει τά προβλήματα τοῦ στομάχου καί τίς πολλές του ἀσθένειες (Α΄ Τιμόθεον κεφ. 5, στίχος 23). Ἡ συμβουλή αὐτή, ὅσο καί ἄν μᾶς παραξενεύει σήμερα, ἦταν ἀπολύτως σύμφωνη μέ τίς ἰατρικές θεωρίες τῆς ἐποχῆς γιά τήν ἰσορροπία τῶν ὑγρῶν τοῦ σώματος καί, προφανῶς, τήν εἶχε πληροφορηθεῖ ἀπό τόν εὐαγγ. Λουκᾶ, τόν ἰατρό.

Ἄς μάθουμε νά κάνουμε ὑπακοή στήν Ἐκκλησία καί στήν πολιτεία, ἡ ὁποία, παρά τά προβλήματα καί τίς ἀδυναμίες της, ὅπως κάθε ἀνθρώπινη ἐξουσία ἐξάλλου, προσπαθεῖ νά ἀντιμετωπίσει καταστάσεις πρωτόγνωρες καί σκληρές πού ἀγγίζουν τόν καθένα! Τίποτα δέν συμβαίνει στόν κόσμο μας παρά μόνο ἐάν τό ἐπιτρέψει ὁ Θεός. Ἄς ἐμπιστευθοῦμε αὐτούς πού ἀγωνίζονται γιά νά μᾶς διατηρήσουν ὑγιεῖς καί ἄς μή λησμονοῦμε ὅτι, ὅπως μέ σοφία εἶπε ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός μας Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος,

«αὐτό πού κινδυνεύει,

δέν εἶναι ἡ πίστη ἀλλά οἱ πιστοί,

δέν εἶναι ὁ Χριστός, ἀλλά οἱ Χριστιανοί μας,

δέν εἶναι ὁ Θεάνθρωπος ἀλλά ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι.»

Ἄς μήν πειράζουμε λοιπόν τόν Θεό μέ τή συμπεριφορά μας!

Ἄς Τόν ἐμπιστευθοῦμε πλήρως καί ὄχι μόνο ὅπου ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι μποροῦμε νά Τόν ἐμπιστευθοῦμε!